कुमारसम्भवम् — 5.5

Original

इति ध्रुवेच्छाम् अनुशासती सुतां शशाक मेना न नियन्तुम् उद्यमात् ।

क ईप्सितार्थस्थिरनिश्चयं मनः पयश् च निम्नाभिमुखं प्रतीपयेत् ॥

Segmented

इति ध्रुव-इच्छाम् अनुशासती सुताम् शशाक मेना न नियन्तुम् उद्यमात् क ईप्सित-अर्थ-स्थिर-निश्चयम् मनः पयः च निम्न-अभिमुखम् प्रतीपयेत्

Analysis

Word	Lemma	Parse
इति	इति	pos=i
ध्रुव	ध्रुव	pos=a,comp=y
इच्छाम्	इच्छा	pos=n,g=f,c=2,n=s
अनुशासती	अनुशास्	pos=va,g=f,c=1,n=s,f=part
सुताम्	सुता	pos=n,g=f,c=2,n=s
शशाक	शक्	pos=v,p=3,n=s,l=lit
मेना	मेना	pos=n,g=f,c=1,n=s
न	न	pos=i
नियन्तुम्	नियम्	pos=vi
उद्यमात्	उद्यम	pos=n,g=m,c=5,n=s
क	क	pos=n,g=m,c=1,n=s
ईप्सित	ईप्सय्	pos=va,comp=y,f=part
अर्थ	अर्थ	pos=n,comp=y
स्थिर	स्थिर	pos=a,comp=y
निश्चयम्	निश्चय	pos=n,g=n,c=2,n=s
मनः	मनस्	pos=n,g=n,c=2,n=s
पयः	पयस्	pos=n,g=n,c=2,n=s
च	च	pos=i
निम्न	निम्न	pos=a,comp=y
अभिमुखम्	अभिमुख	pos=a,g=n,c=2,n=s
प्रतीपयेत्	प्रतीपय्	pos=v,p=3,n=s,l=vidhilin