महाभारतम् — 12.196.1

Original

मनुरुवाच ।

यदिन्द्रियैस्तूपकृतान्पुरस्तात्प्राप्तान्गुणान्संस्मरते चिराय ।

तेष्विन्द्रियेषूपहतेषु पश्चात्स बुद्धिरूपः परमः स्वभावः ॥ १ ॥

Segmented

मनुः उवाच यद् इन्द्रियैः तु उपकृतान् पुरस्तात् प्राप्तान् गुणान् संस्मरते चिराय तेषु इन्द्रियेषु उपहतेषु पश्चात् स बुद्धि-रूपः परमः स्वभावः

Analysis

Word	Lemma	Parse
मनुः	मनु	pos=n,g=m,c=1,n=s
उवाच	वच्	pos=v,p=3,n=s,l=lit
यद्	यत्	pos=i
इन्द्रियैः	इन्द्रिय	pos=n,g=n,c=3,n=p
तु	तु	pos=i
उपकृतान्	उपकृ	pos=va,g=m,c=2,n=p,f=part
पुरस्तात्	पुरस्तात्	pos=i
प्राप्तान्	प्राप्	pos=va,g=m,c=2,n=p,f=part
गुणान्	गुण	pos=n,g=m,c=2,n=p
संस्मरते	संस्मृ	pos=v,p=3,n=s,l=lat
चिराय	चिराय	pos=i
तेषु	तद्	pos=n,g=n,c=7,n=p
इन्द्रियेषु	इन्द्रिय	pos=n,g=n,c=7,n=p
उपहतेषु	उपहन्	pos=va,g=n,c=7,n=p,f=part
पश्चात्	पश्चात्	pos=i
स	तद्	pos=n,g=m,c=1,n=s
बुद्धि	बुद्धि	pos=n,comp=y
रूपः	रूप	pos=n,g=m,c=1,n=s
परमः	परम	pos=a,g=m,c=1,n=s
स्वभावः	स्वभाव	pos=n,g=m,c=1,n=s